Czajnik elektryczny: ta para nie idzie w gwizdek

Czajnik to wynalazek, który zagościł w domach już w wiekach średnich. Czajnik elektryczny powstał ? siłą rzeczy ? znacznie później, jednak jego historia jest dłuższa niż mogłoby się wydawać, bo liczy sobie już 130 lat.

Pod naszą szerokością geograficzną trudno dziś o kuchnię bez czajnika. Coraz częściej też tradycyjne, stawiane na gazie czajniki wypierane są przez czajniki elektryczne. Kto i kiedy jednak wpadł na pomysł, by podgrzewać wodę przy pomocy prądu? Jak się okazuje, wynalazcy odpowiedzieli całkiem szybko na zdobycze raczkującej elektrotechniki ? już z końcem XIX wieku, gdy rewolucja przemysłowa nabrała rozpędu. Pierwsze czajniki elektryczne nie od razu były wynalazkami udanymi i funkcjonalnymi w dzisiejszym rozumieniu, ale z czasem usprawniano je w miarę postępu techniki. Wynalazek ten miał tylu racjonalizatorów, że trudno z całą pewnością wskazać jego prawdziwego ojca.

Wielu ojców wynalazku

Firma Carpenter Electric Company z Chicago skonstruowała pierwszy czajnik elektryczny w 1891 roku, a jego twórcą był Charles Carpenter. Tamten czajnik elektryczny złożony był z dwóch elementów; górny był wykonany z miedzi i wyglądał podobnie jak zwykły czajnik, dolny zaś stanowił oddzielną komorę w podstawie, wewnątrz której zainstalowano opornikową spiralę grzewczą. Nie zachodził więc bezpośredni kontakt wody z panelem nagrzewającym ? w efekcie podgrzewała się ona bardzo wolno, nawet przez kilkanaście minut. Tego samego roku brytyjski wynalazca R.E.B. Crompton z firmy Crompton & Company opracował nieco lepszy podgrzewacz do czajnika elektrycznego. Gdy firma Carpenter zaprezentowała swój czajnik elektryczny na Światowych Targach w Chicago w 1893 roku, do konstrukcji został włączony grzejnik Cromptona. Zasadniczy przełom nastąpił jednak dopiero w roku 1922, gdy firma Swan wykonała pierwszy czajnik elektryczny ze zintegrowanym elementem grzewczym, który usuwał wadę poprzedników ? grzałka została zamknięta w izolowanej, metalowej rurce, umieszczonej w komorze wodnej czajnika. To ten pomysł ostatecznie zwyciężył i został spopularyzowany w kolejnych latach.

Mimo że lista pracujących nad tym wynalazkiem konstruktorów już teraz wydaje się długa, to Arthura Leslie Large?a często uznaje się za wynalazcę nowoczesnego czajnika elektrycznego. Dopiero bowiem jego wprowadzony w 1923 roku model czajnika z wtyczką zapoczątkował tendencję do odsyłania zwykłych czajników z gwizdkiem do lamusa. Zasługę w tej mierze dzieli on z właścicielem firmy, w której był zatrudniony, Walterem H. Bullpittem, który w latach 30. XX wieku wynalazł zawór bezpieczeństwa do czajnika elektrycznego, a także z wynalazcą i przedsiębiorcą Johnem C. Taylorem z Wielkiej Brytanii, który opracował termostat pozwalający na wyłączenie się czajnika po zagotowaniu wody. Tu swoje trzy grosze dodała też angielska firma Russell Hobbs, to w niej bowiem skonstruowano pierwszy automatyczny czajnik elektryczny, dzięki któremu wyeliminowane zostało zagrożenie, że wrzątek pozostawiony bez nadzoru całkiem się wygotuje. Z chwilą osiągnięcia temperatury wrzenia, czyli 100 stopni Celsjusza, para nagrzewała pasek wykonany z dwóch rodzajów metalu rozszerzających się w różnym tempie, ten zaś wyginał się, odcinając dopływ prądu. Ulepszenia wprowadza się w czajnikach elektrycznych po dziś dzień. Czajniki elektryczne z tworzyw sztucznych, które obecnie dominują na rynku, zaczęto produkować w końcu lat 70. XX wieku.

Przewagi czajnika elektrycznego nad tradycyjnym

Pierwszą jest wygoda użytkowania. W czajniku elektrycznym woda doprowadzana jest do wrzenia kilka razy krócej niż w czajniku stawianym na gaz. Ten zazwyczaj jest też głośniejszy niż czajnik elektryczny. Czajniki elektryczne są ponadto bezpieczniejsze: sygnalizują zagotowanie się wody, wydając sygnał dźwiękowy i samoczynne się wyłączają, podczas gdy po całkowitym wyparowaniu gotującej się wody z czajnika tradycyjnego może dojść nawet do pożaru. Z drugiej strony czajniki elektryczne są droższe od zwykłych, a prąd nieco droższy gazu.

Jak wybrać czajnik elektryczny?

Choć to niewielki sprzęt codziennego użytku, przy zakupie należy wziąć pod uwagę całkiem sporo czynników. Warto z góry wiedzieć, jaka pojemność będzie nam potrzebna, a także jaki pobór mocy zniesie nasza instalacja elektryczna. Dla wielu osób istotny jest materiał, z którego zbudowany jest dzbanek (np. czy jest przezroczysty, czy nie), jak również design i estetyka urządzenia, typ grzałki, jak też funkcje dodatkowe, np. filtry, zabezpieczenia czy wskaźniki. Często zapomina się o takim detalu, jak długość kabla zasilającego ? a tymczasem jest to kluczowy aspekt przy planowaniu miejsca na czajnik w kuchni; im dłuższy kabel, tym większa swoboda stawiania czajnika w dowolnej odległości do kontaktu. Długi przewód może jednak przeszkadzać na co dzień, lepiej więc, by czajnik miał w podstawie miejsce na schowanie jego nadmiaru.

Dziś mamy wybór między czajnikami z tworzywa sztucznego o niewielkiej wadze, urządzeniami zbudowanymi z takich materiałów, jak stal nierdzewna, o bardziej ?prestiżowym? wyglądzie, albo ze szklanym dzbankiem, który pozwala kontrolować proces gotowania wody. Warto dopasować czajnik elektryczny do wystroju kuchni, np. wybrać nowocześniejszy lub bardziej retro.

Lepiej wybrać czajnik elektryczny z podgrzewaczem płytowym niż ze spiralną grzałką (płaska grzałka zresztą ostatnio dominuje na rynku). Czajniki ze spiralą grzewczą są bardziej awaryjne i łatwiej osadza się w nich kamień. Zdecydowanie wygodniejszy jest czajnik bezprzewodowy. Przydaje się ponadto wskaźnik poziomu wody, eliminujący konieczność zaglądania do środka (chyba że czajnik jest przezroczysty). Przydatne bywa podświetlenie wskaźnika oraz włącznika lub całej podstawy dzbanka, które informują, czy czajnik działa, jeszcze zanim woda zacznie się gotować.

Inne pożyteczne funkcje czajników elektrycznych to wyłącznik, który przerywa działanie czajnika po zagotowaniu wody lub po zdjęciu czajnika z podstawy albo czujnik stanowiący zabezpieczenie przed przegrzaniem w przypadku częstego gotowania wody. Oprócz tego istotny jest rodzaj filtra (filtry z siatki stalowej są skuteczniejsze od nylonowych), czy też zabezpieczenie pokrywki przed przypadkowym otwarciem.

Kwestia pojemności

Dla jednej osoby wystarczy niewielki czajnik elektryczny, nawet półlitrowy (jest on przydatny także np. na wyjazdy). Dla większej liczby użytkowników lepiej kupić czajnik przynajmniej litrowy, półtoralitrowy lub w optymalnie wyliczonej objętości 1,7 litra. Z kolei dla licznej rodziny albo do użytku firmowego funkcjonalniejszy będzie możliwie duży czajnik elektryczny ? o objętości 2 litrów lub więcej. Nie zapominajmy jednak, że gotowanie zbyt dużych ilości wody skutkuje wielokrotnym podgrzewaniem tej samej zawartości dzbanka, czyli stratą energii i niepotrzebnie wysokim rachunkiem za prąd.

Moc jest z nami

Od mocy czajnika uzależniona jest szybkość gotowania się wody. Czajniki elektryczne dostępne w sklepach mają moc grzałki od 700 W wzwyż, nawet do 3000 W. Dla większości użytkowników optymalna będzie moc w zakresie 2000-2400 W. Takie czajniki elektryczne są zdolne zagotować wodę w mniej niż 3 minuty. Czajniki elektryczne o wyższej mocy pozwalają oczywiście zrobić to jeszcze szybciej, ale wówczas przyda się wysokiej jakości instalacja elektryczna, a nie wszędzie taka jest. Jeśli jej nie ma, trzeba pamiętać, by nie włączać jednocześnie innych urządzeń o dużym poborze prądu ? inaczej strzelą bezpieczniki i liczyć się trzeba będzie z wyższymi opłatami za energię.

Jaki by to nie był czajnik i w jakie nie był wyposażony funkcje, jest to jeden z bajbardziej potrzebnych w domu sprzętów. W naszym sklepie polecamy praktyczne i wizualnie dopracowane czajniki elektryczne Berdsen.